Whisky AnCnoc, czyli Koncern Inver House Distillers
Koncern Inver House Distillers został założony w 1964 roku jako filia Publicker Industries, firmy założonej w 1913 roku w Filadelfii przez ukraińskiego imigranta Harry’ego Publickera. Swoją siedzibę ma w mieście Airdrie (położone w sąsiedztwie miasta Coatbridge, około 15 kilometrów na wschód od Glasgow; jego nazwa wywodzi się z języka staro-szkockiego [gaelickiego] i oznacza „wysoko położone pastwisko”) w North Lanarkshire w Szkocji. W tym samym roku koncern zbudował na terenie opuszczonej papierni Moffat Mills kompleks budynków, w skład którego wchodziły: destylarnia whisky słodowej Glenflagler (uruchomiona rok później, w 1965 roku) oraz whisky zbożowej Garnheath. Całość powstała w Airdrie, w Dumfries and Galloway w regionie Lowland w południowo-zachodniej Szkocji.
Zarówno Garnheath, jak i Glenflagler produkowały destylaty do mieszanych (blended) whisky z ówczesnego portfolio Inver House (Inver House, MacArthur’s, Pinwinnie), zaś Glenflagler produkował także single malty pod nazwami Glenflagler, Killyloch i Islebrae (ta ostatnia była mocno torfowa). Obie destylarnie nie przetrwały długo – Glenflagler działał do 1985 roku, Garnheath zaś zamknął swe podwoje rok później. W międzyczasie zmarł założyciel Inver House Simon Neumann (rok 1976 – Neumann był mężem córki założyciela Publicker Industries), a na światło dzienne wyszły wielomilionowe długi firmy. Miało to bezpośredni wpływ na upadek Glenflagler i Garnheath, co więcej, aby ratować się od bankructwa Inver House sprzedało firmie Arthur Bell & Sons destylarnię Bladnoch (zdarzyło się to w 1983 roku, czyli dokładnie 10 lat po zakupieniu przez Inver House tej gorzelni), a Publicker Industries sprzedało samo Inver House firmie Standard Brands (rok 1979).
Inver House do dziś korzysta z magazynu i biur znajdujących się na terenie dawnych destylarni Glenflagler i Garnheath, natomiast śladu po obu zakładach niestety już nie ma (zostały zburzone w 1988 roku).
Rok 1988 w ogóle był przełomowy dla Inver House. Koncern kupił wtedy prawa do marki Hankey Bannister od International Distillers & Vintners oraz destylarnię Knockdhu (Speyside) od United Distillers. Ciekawostką jest fakt, iż, by uniknąć pomyłek z produktami pobliskiej gorzelni Knockando, zmieniono nazwę produkowanej w Knockdhu whisky na An Cnoc i wznowiono w niej produkcję destylatów w 1989 roku (zakład trwał w uśpieniu od 1983 roku).
W 1991 roku nastąpił kolejny krok w ekspansywnej polityce Inver House. Koncern zakupił wtedy Speyburn Distillery (Speyside) od United Distillers. W 1995 roku kolejny zakład – Pulteney (Highland) – „padł łupem” Inver House. Rok później do portfolio firmy dołączyła Balblair Distillery (Highland). Oba te zakłady Inver House kupił od Allied Domecq. Ostatnim zakupem była Balmenach Distillery (Speyside), największa gorzelnia wchodząca w skład grupy. Nastąpiło to w roku zakupu Balblair – 1996, a sprzedającym, po raz kolejny, była United Distillers. Dzięki temu ruchowi pozostająca od 1993 roku w uśpieniu Balmenach wznowiła swą produkcję już w 1998 roku. To właśnie tam powstaje gin produkowany przez Inver House – Caorunn.
Nowe stulecie przyniosło następne znaczące zmiany dla Inver House. Otóż już w październiku 2001 roku Standard Brands sprzedał koncern spółce Pacific Spirit (UK) Ltd. (obecnie International Beverage Holdings Limited – InterBev). Sam zaś InterBev jest międzynarodową filią Thai Beverage Public Company Limited (ThaiBev) – molocha, w rękach którego znajdują się także inne marki alkoholi, np. Phraya, SangSom, Mekhong (rumy), Chang (piwo), Meridian VSOP (brandy), czy Blend 285, Crown 99, Drummer [Balmenach] (whisky). Ów stan przetrwał po dziś dzień.
Jeśli chodzi o produkty Inver House – firma wypuszcza w świat przede wszystkim whisky słodowe (single malt). Są to (w różnych konfiguracjach): Old Pulteney, Speyburn, Balblair i AnCnoc. Poza tym w portfolio przedsiębiorstwa znajdziemy także blended whisky: Hankey Bannister, Catto’s, MacArthur’s, Inver House Green Plaid, Kinsey, Embassy Club, Golden Glen, a także giny: Caorunn i Coldstream oraz jeden znakomity ziołowy likier na bazie whisky Old Puletney – Stroma.
W 1877 roku powstało DCL (Distillers Company Limited – obecnie DIAGEO), firma, w skład której wchodziły destylarnie tzw. grain whisky (zbożowej) – były to: Cambus, Cameronbridge, Carsebridge, Glenochil, Kirkliston i Port Dundas. Gorzelnie te zjednoczyły swe siły w walce z konkurencją na rynku whisky, a w szczególności z coraz większą popularnością zakładów produkujących whisky słodowe (single malt).
Kilkanaście lat później, w 1893 roku, z inicjatywy Johna Morrisona DCL buduje swoją pierwszą (od podstaw) destylarnię – Knockdhu (otwarto ją oficjalnie w październiku 1894 roku). Znajduje się ona nieopodal wioski Knock, niedaleko Keith, w Banffshire, na granicy regionów Highland i Speyside (Huntly w Aberdeeshire). Jest to miejsce bogate nie tylko w źródła wody (gorzelnia korzysta z pięciu źródeł wypływających z pobliskiego „Czarnego Wzgórza” – Knock Hill), ale i w uprawy lokalnego jęczmienia, a także pokłady znakomitej jakości torfu; do tego blisko znajduje się stacja kolejowa należąca do sieci tzw. Great North Railway , dzięki czemu transport surowców i finalnego produktu, jakim jest whisky, jest niezwykle prosty i nie wymaga wysokich nakładów finansowych.
Od samego początku Knockdhu było małą i, jak na ówczesne czasy, bardzo nowoczesną destylarnią, w której pracowała tylko jedna para alembików do podwójnej destylacji. Aż do roku 1930 głównym zadaniem zakładu była produkcja destylatów do komponowania blended whisky Haig. Wtedy to przejmuje go od DCL grupa Scottish Malt Distillers, która rok później będzie zmuszona zamknąć jego podwoje przez wzgląd na szalejący kryzys gospodarczy (są źródła, które podają, iż produkcja została wznowiona w 1933 roku).
Niezależnie od różnych, niekiedy sprzecznych informacji, które można łatwo znaleźć, aż do zakończenia II Wojny Światowej Knockdhu będzie pracować z przerwami, natomiast właściwą i pełną produkcję wznowi w roku 1947. Stanie się to z inicjatywy jej nowego, kolejnego właściciela, jakim był United Distillers.
W 1969 roku zaprzestano w gorzelni słodowania jęczmienia, budynek dawnej słodowni służy jednak do innych celów do dnia dzisiejszego.
Po ponad trzydziestu latach pracy Knockdhu ponownie wstrzymuje produkcję w 1983 roku. Oficjalnym powodem była wszechobecna recesja, a tym samym ściśle z nią związana nadprodukcja destylatów.
Cztery lata później, w 1988 roku, Knockdhu przechodzi w ręce koncernu Inver House Distillers, który ponownie uruchamia produkcję whisky w zakładzie (dokładnie 6 lutego 1989 roku). W 1990 roku pojawia się pierwszy oficjalny wypust (tzw. „official bottling”, OB) whisky single malt spod egidy nowego własciciela.
W 1993 roku wszystkie whisky produkowane w destylarni Knockdhu zmieniają swą nazwę z Knockdhu na anCnoc. Ruch ten podyktowany był przede wszystkim faktem, iż dość często mylono whisky z pobliskiej gorzelni Knockando (co po gaelicku oznacza „Małe czarne wzgórze”) z Knockdhu („Czarne wzgórze”). anCnoc zaś oznacza po prostu „Wzgórze”.
W Knockdhu stosuje się przede wszystkim beczki po bourbonie, rzadziej po sherry oloroso. Niewielka część destylatów leżakuje w beczkach po rumie.
Do dziś w gorzelni pracuje jedna para alembików do podwójnej destylacji. Whisky w zasadzie produkuje się bardzo podobnie jak sto lat temu, budynki i urządzenia zachowały swój dawny charakter, jedyną znaczącą zmianą było wprowadzenie ogrzewania gazowego alembików w miejsce przestarzałego, węglowego. Poza tym aż 95 procent destylatów trafia do blended whiskies z portfolio Inver House (przede wszystkim do Hankey Bannister), co przy rocznej produkcji w granicach 2 milionów litrów destylatu powoduje, iż jakakolwiek wersja anCnoc Single Malt staje się tym samym łakomym i poszukiwanym kąskiem na światowym rynku whisky. Dodatkowo jeszcze bardziej poszukiwane są wersje Vintage oraz wersje stworzone na bazie słodu natorfowanego (słód ten w ilości około 500 ton przerabiany jest tylko przez jeden miesiąc w roku – w listopadzie).
Tym sposobem przechodzimy do aktualnej oferty destylarni.
A jest w czym wybierać. Na pierwszym planie są oczywiście wersje z oznaczeniem wieku – anCnoc 12yo 40% ABV (jedyna filtrowana na zimno i barwiona karmelem), anCnoc 18yo 46 ABV, anCnoc 24yo 46% ABV i anCnoc 35yo 41% ABV (ściśle limitowany, obecnie druga edycja). Kolejne ważne wypusty to tzw. vintage whiskies (z rocznikiem na butelce). Wszystkie są limitowane, tak samo nie barwione i nie filtrowane na zimno, starzone w beczkach dużo powyżej 10 lat (najczęściej ponad 14). Obecnie dostępny jest rocznik 2002 (zabutelkowany w marcu 2017 roku). Kolejna seria to tzw. Peaty Collection (whisky z tej serii wydawane są od 2004 roku), składająca się z destylatów NAS (No Age Statement – bez określenia wieku), wszystkich o mocy 46% ABV, czyli nie filtrowanych na zimno. Każda z tych whisky różni się poziomem koncentracji fenoli pochodzących z natorfowanego słodu i wyrażona jest zawsze i na butelce, i na ozdobnej tubie w postaci ilości p.p.m. (parts per milion – ilość cząsteczek torfu na milion cząsteczek w ogóle). Każda z nich jest limitowana, na etykiecie każdej z nich znajduje się albo narzędzie, albo inny obrazek związany ściśle z tradycyjnym procesem produkcji whisky torfowej – od momentu wydobycia torfu, aż po zabutelkowanie finalnego produktu. Część z nich dedykowana jest na strefy bezcłowe (Travel Retail Exclusive – obecnie anCnoc Rudhan NAS 46% ABV, anCnoc Barrow NAS 46% ABV; poza tym jeszcze nietorfowy i nie należący do serii Peated Collection anCnoc Black Hill Reserve NAS 46% ABV), część trafia jedynie na rynki zaledwie kilku państw. Z ogólnodostępnych torfowych anCnoc-ów obecnie nabyć można anCnoc Peatheart NAS 46% ABV, który jest tzw. heavily peated whisky (mocno torfowa – koncentracja fenoli wynosi 40 p.p.m.). Poza tym w Peaty Collection ukazały się dotychczas m.in. anCnoc Cutter 46% ABV (20,5 p.p.m.), anCnoc Rutter NAS 46% ABV (11 p.p.m.), anCnoc Peatlands NAS 46% ABV (9 p.p.m.), czy anCnoc Rascan NAS 46% ABV (11,1 p.p.m.).
Do niedawna dostępne były inne wersje anCnoc Single Malts. Z wersji z oznaczeniem wieku były anCnoc 16yo 46% ABV i anCnoc 22yo 46% ABV (nie wspominając o pierwszej edycji anCnoc 35yo 44,3% ABV). Bez liku było też wersji vintage, na czele ze znakomitą, unikatową edycją z 1975 roku. Była także jedyna do tej pory wersja cask strenght (z naturalną mocą pochodzącą z beczki) – limitowany anCnoc Blas NAS 54% ABV (stworzony we współpracy z urodzonym w Szkocji znanym projektantem Patrickiem Grantem). Na koniec limitowana, a jakże, seria pięciu whisky pod szyldem-nazwiskiem Peter Arkle (powstała w 2012 roku; każdą z pięciu etykiet projektował właśnie Peter Arkle, światowej sławy szkocki ilustrator) – anCnoc Ingredients NAS 46% ABV, anCnoc Casks NAS 46% ABV, anCnoc Bricks NAS 46% ABV, anCnoc Warehouse NAS 46% ABV i dedykowany do Travel Retail Exclusive anCnoc Luggage NAS 46% ABV.
Koncern Inver House, odkąd kupił Knockdhu w 1988 roku, wykonał tytaniczną wręcz pracę, by spopularyzować na świecie powstającą tu whisky anCnoc. Dzięki temu w ostatnich latach zaobserwować możemy deszcz nagród dla wielu whisky z Knockdhu. Poniżej tylko kilka najważniejszych:
- International Wine & Spirits Competition
– anCnoc 12yo (złoto 2016, 2017)
– anCnoc 18yo (srebro 2016, 2017)
– anCnoc 24yo (srebro 2016, 2017) - World Whiskies Awards
– anCnoc 18yo (złoto 2016 – zwycięzca w swojej kategorii)
– anCnoc 2002 (zwycięzca w swojej kategorii, 2018) - San Francisco World Spirits Competition
– anCnoc 12yo (złoto 2016, podwójne złoto 2017)
– anCnoc Rascan (podwójne złoto 2016) - International Spirits Challenge
– anCnoc 12yo (złoto 2016, 2017)
– anCnoc 18yo (srebro 2016, 2017)
– anCnoc 24yo (srebro 2016, 2017)
– anCnoc Rascan (srebro 2016)
– anCnoc Peatheart (srebro 2018) - International Wine & Spirits Challenge
– anCnoc 12yo (srebro 2018)
– anCnoc 18yo (złoto 2018)
– anCnoc 24yo (srebro 2018)
Podsumowując – odkąd gorzelnię przejął koncern Inver House, który w międzyczasie wchłonięty został przez giganta ThaiBev, obserwujemy wciąż rosnącą popularność marki anCnoc na świecie. Dobra koniunktura na rynku whisky i niespotykany w historii popyt na nią powoduje, że po destylaty z Knockdhu sięga ( i je docenia) coraz więcej wielbicieli „rudej”. Na koniec warto wspomnieć jeszcze, iż Knockdhu posiada swoje visitor centre, dzięki czemu możemy obejrzeć proces powstawania tutejszej whisky „od kuchni”. Poza tym Knockdhu nie goni za coraz powszechniejszym trendem, by powiększać swą moc produkcyjną. Około 2 milionów litrów destylatu produkowanego rocznie wystarczy w zupełności, by móc utrzymać niezmiennie wysoką jakość tutejszych wyrobów, które stanowią niezwykle ciekawe połączenie charakterów Speyside i Highland w pigułce.
Zobacz więcej whisky AnCnoc na Kukunawa.pl