Szkockie gorzelnie od A do Z (cz.6)
Gorzelnictwo na świecie przeżywa obecnie renesans, przybywa nowych zakładów budowanych na nowoczesną modłę. Łatwo to zauważyć na przykładzie największego wytwórcy whisky, Szkocji, gdzie tylko w XXI wieku powstało kilkadziesiąt nowych destylarni.
Dojdziemy do G
W części szóstej ponownie będzie przeplatanka, czyli trochę starego, trochę nowego. Będzie przede wszystkim łagodnie, słodko i bez torfu, co nie znaczy, że nudno. Dojdziemy też do literki G, która w szkockim gorzelnictwie ma poważne konotacje. Wszak gaelickie Gleann oznaczające „Dolinę” często występuje w nazwach tradycyjnych destylarni…
Dornoch (Highland)
Umiejscowiona w północnej części Highlands, w małym nadmorskim miasteczku Dornoch, w hrabstwie Sutherland. Założyli ją w 2016 roku bracia Phil i Simon Thompsonowie – wszystko dzięki udanej akcji crowdfundingowej i wsparciu 200 inwestorów. Pierwotnie znajdowała się w budynku po przerobionej remizie strażackiej z XIX wieku, na terenie dawnego zamku przerobionego na hotel. W 2023 roku rozpoczęła się budowa większego, super-ekologicznego zakładu. Natenczas dużo się tu eksperymentuje (najdłuższa w Szkocji fermentacja – aż 216 godzin!), a produkcja wynosi ledwie 25 tysięcy litrów destylatu rocznie. Poza whisky w Dornoch powstaje również gin.
Dufftown (Speyside)
Niekoniecznie topowa gorzelnia leżąca w hrabstwie Moray, w północno-wschodniej Szkocji, która nazywa się tak samo jak miasteczko, w którym się znajduje. Mieścina ta nazywana jest „światową stolicą whisky” – wszak działa tu 6 gorzelni, a niegdyś były jeszcze 3 inne. Powstała w 1896 roku w budynkach po starym młynie. Jedna z największych gorzelni w portfelu Diageo, produkuje 5,9 miliona litrów destylatu rocznie. Gros produkcji trafia do blendów, niewielka część trafia na rynek pod marką The Singleton.
Dunphail (Speyside)
Jedna z najnowszych destylarni na mapie gorzelniczej Szkocji. Powstała w 2023 roku z inicjatywy Polaka, Dariusza Płażewskiego (obecnie wycofał się z interesu ze względu na prywatne zawirowania prawne), który w 2016 roku założył w Londynie gorzelnię Bimber. Zlokalizowana na terytorium dawnej farmy w Forres, w hrabstwie Moray, w północno-wschodniej Szkocji. Posiada własną słodownię i jest to pierwsza nowa słodownia w Speyside od 1898 roku. Produkuje whisky nietorfową i torfową w ilości 200 tysięcy litrów rocznie.
Eden Mill (Lowland)
Nowoczesna, pro-ekologiczna gorzelnia whisky i browar w jednym. Od 2012 roku warzy piwo, a od 2014 roku produkuje gin i whisky. Znajduje się w hrabstwie Fife, u ujścia rzeki Eden, nieopodal miasta St Andrews, w wiosce Guarbridge (pierwsza destylarnia w tym miejscu od 1860 roku). stanęła na terenie należącym do Uniwersytetu St Andrews. Produkuje tylko 300 tysięcy litrów whisky rocznie, używając przy tym drożdży piwowarskich. Zakład jest sukcesywnie rozbudowywany i ma być w całości do użytku oddany w 2024 roku.
Edradour No.1 (Highland)
Powstała w 1825 roku jako typowa gorzelnia rolnicza. Jedna z niewielu maleńkich gorzelni „starej daty” (produkuje ledwie 135 tysięcy litrów destylatu rocznie), które ostały się do dzisiejszych czasów. Produkcja whisky odbywa się całkowicie ręcznie przy pomocy wiekowego sprzętu (np. grubo ponad 100-letnia kadź zacierna). Wytwarza nietorfową whisky Edradour i mocno torfową Ballechin (2 dni w tygodniu) oraz likier śmietankowy na bazie Edradour. Znajduje się w miasteczku Pitlochry, w Pertshire, w miejscu, gdzie stoi jeszcze jedna gorzelnia – Blair Athol. Od 2002 roku w rękach niezależnego bottlera Signatory Vintage.
Edradour No.2 (Highland)
Bliźniacza siostra starej Edradour. Można je uznawać za jeden organizm, bądź za 2 osobne twory. Rozpoczęła produkcję w 2018 roku. wytwarza nieco więcej od dużo starszej siostry – 270 tysięcy litrów. Generalnie moce produkcyjne obu „sióstr” to maksymalnie 500 tysięcy litrów. Powstała, gdyż pierwotna Edradour, na fali sukcesu, sama nie wyrabiała się z produkcją.
Falkirk (Lowland)
Przedstawicielka nowej fali w szkockim gorzelnictwie. Założona w 2020 roku przez George’a Stewarta i jest prywatną, rodzinną inicjatywą. Znajduje się w mieście Falkirk, w hrabstwie Stirlingshire, w południowej Szkocji. Wytwarza lekką, charakterystyczną dla Lowland nietorfową whisky w ilości 750 tysięcy litrów rocznie. Pracuje m. in. na kadzi zaciernej pochodzącej z nieistniejącej gorzelni Caperdonich.
Fettercairn (Highland)
Fettercairn (pierwotnie Nethermill) założył w 1824 roku Sir Alexander Ramsay, lokalny właściciel ziemski, dzięki czemu była drugą, po Glenlivet, licencjonowaną gorzelnią w historii szkockiego gorzelnictwa. Leży w małej wiosce o tej samej nazwie, usytuowanej na wschodzie Szkocji, w hrabstwie Aberdeenshire, u podnóży Grampianów. Produkuje nietorfową i torfową whisky w ilości 2,3 miliona litrów rocznie. Ma nietypowe alembiki – są na nich pierścienie, z których spływa woda, która je schładza. Od 2014 roku w rękach Emperador Distillers (zakładem zarządza spółka zależna tego podmiotu – Whyte & Mackay).
Glasgow (Lowland)
Jedna z kilkunastu nowych gorzelni w samym, pięknie odradzającym się regionie Lowland. Założyli ją w 2015 roku Mike Hayward i Liam Hughes i nazwali na cześć pierwotnej gorzelni o tej nazwie, działającej w latach 1770-1902. Znajduje się na południowo-zachodnich rubieżach Glasgow. Od 2014 roku wytwarza gin Makar, od marca 2015 roku whisky (inauguracyjny bottling nosił nazwę „Glasgow 1770”), od 2019 rum Banditti, a od 2020 roku wódkę G52I whisky blended malt. Pod koniec 2020 roku uznana Destylarnią Roku na Scottish Whisky Awards. Produkuje różne typy whisky (nietorfowa, mocno torfowa, 3-krotnie destylowana) w ilości 440 tysięcy litrów rocznie.
Glen Elgin (Speyside)
Ostatnia gorzelnia powstała w XIX wieku, tuż przed tzw. The Pattison Crash. Ostatnia, którą zaprojektował słynny architekt Charles C. Doig (pagody!). jednocześnie pierwsza, która rozpoczęła destylację w XX wieku. Leży w środkowej Szkocji, w małej wiosce Fogwatt (lub Fywatt) znajdującej się 2 mile na południe od Elgin, przy drodze do Rothes. Od 1929 roku w rękach DCL (Diageo). Produkuje lekką, łagodną whisky w ilości 2,6 miliona litrów rocznie, głównie jako składnik blendów.
I w końcu „Glen”
W części szóstej cyklu o wszystkich szkockich destylarniach słodowej whisky doszedłem w końcu do zakładów, które w swej nazwie posiadają wielce szacowne słówko „Glen” („Dolina”). Było też sporo „młodzieży”, szczególnie z Lowland, które, co cieszy, w piękny i dynamiczny sposób się odradza.
Po więcej historii zapraszamy na kukunawa.pl