Loch Lomond, czyli nad jeziorem niebywałe rzeczy…
Destylarnie słodowej whisky możemy podzielić na dwa ogólne typy: produkujące głównie pod blendy lub głównie pod malty. Jest jednak gorzelnia, która wyłamuje się z tego schematu. Tutaj wytwarza się zarówno whisky słodową, zbożową oraz mieszanki. Tą unikatową gorzelnią jest Loch Lomond.
Zaczęło się…standardowo
Loch Lomond powstała na jednej z fal boomu na whisky, która „dotknęła” rynek na początku lat 60-tych XX wieku. Założona w 1965 roku przez byłych właścicieli nieistniejącej już gorzelni Littlemill (Amerykanie Duncan Thomas wraz z firmą Barton Brands). W celu budowy gorzelni powstała spółka Littlemill Distilling Company Ltd. Pierwsze gotowe destylaty spłynęły z alembików w 1966 roku.
Położenie
Loch Lomond znajdziemy w zachodniej części regionu Highland, w niewielkim miasteczku Alexandria. Mieścina ta znajduje się nad brzegami rzeki Leven (zakład oddalony jest zaledwie o kilometr od miejsca, gdzie wypływa ona z jeziora Loch Lomond), w hrabstwie West Dumbartonshire. Niedaleko stąd zarówno do Dumbarton (6 km) Glasgow (około 20 km), jak i granicy z innym regionem produkcji whisky – Lowland (granicę stanowi uskok Highland Boundary Fault).
Znaczenie nazwy
Loch Lomond to jedyna gorzelnia, która swą nazwę zawdzięcza źródłu wody – pobliskiemu jezioru o tej samej nazwie (z gaelickiego – Loch Laomainn). Sama nazwa ma niejasne pochodzenie i może odnosić się zarówno do pobliskiego szczytu Ben Lomond (974 m.n.p.m.), jak i posiadać korzenie swego źródłosłowu w gaelickim słowie elm oznaczającego „wiąz”.
Od Barton Brands do Glen Catrine Bonded Warehouse
W 1971 roku pełną kontrolę nad Loch Lomond, po odejściu Duncana Thomasa, przejęła Barton Brands. Zarządzała ona gorzelnią do 1985 roku, przy czym w 1982 roku pieczę nad zakładem przekazała spółce Amagated Distilled Products ADP. Ostatecznie, przez wzgląd na kryzys na rynku whisky, zdecydowano się na unieruchomienie gorzelni (1984) i jej sprzedaż firmie Inter House Distillers (1985). Na szczęście w 1986 roku destylarnię przejęła Glen Catrine Bonded Warehouse Ltd., która w 1987 roku ponownie wznowiła produkcję w Loch Lomond.
O Glen Catrine co nieco
Glen Catrine Bonded Warehouse Ltd. powstała w 1974 roku z inicjatywy Alexandra (Sandy’ego) Bullocha w celu zaopatrywania rodzinnej sieci sklepów w alkohole własnej marki. Przedsiębiorstwo prosperowało bardzo dobrze (świetna sprzedaż whisky blended High Commissioner i wódki Glen’s) , toteż zdecydowało się na ekspansję. W jej wyniku przejęła gorzelnię Loch Lomond w 1986 roku oraz Glen Scotia i Littlemill w 1994 roku.
Lata 1987-1993 w Loch Lomond
Początkowo od ponownego otwarcia Loch Lomond w 1987 roku produkowano tu tylko whisky single malt. W 1990 roku zainstalowano drugą parę alembików typu Lomond (o czym później), dopiero w 1993 roku zdecydowano się na śmiały i unikatowy krok – zainstalowano 2 alembiki kolumnowe typu Coffey do destylacji ciągłej. W tym momencie Loch Lomond automatycznie posiadła status jedynej gorzelni, w której produkować można whisky słodowe i zbożowe jednocześnie.
Ostatnie lata w Loch Lomond
W 1997 roku w Loch Lomond wybuchł pożar, który strawił 300 tysięcy litrów whisky. Zdarzenie to jednak nie niosło ze sobą poważniejszych konsekwencji – gorzelnia nadal „parła do przodu”. Już w rok później dodano kolejną parę alembików – tym razem najbardziej tradycyjnych („z łabędzią szyją”). W 2007 roku dodano alembik kolumnowy do destylacji zacieru jęczmiennego, zaś w 2015/2016 roku jeszcze jedną parę alembików typu Lomond (oraz 3 dodatkowe kadzie fermentacyjne).
Ostatnia zmiana właścicielska
W 2014 roku firma Glen Catrine Bonded Warehouse Ltd., wraz z całym swym portfolio, sprzedana została spółce typu private equity Exponent. Ta utworzyła wtedy Loch Lomond Group, która do dziś skupia marki różnych alkoholi oraz zarządza zakładami Loch Lomond, Glen Scotia oraz pozostałościami zamkniętej w 1996 roku i zniszczonej przez pożar w 2004 roku Littlemill. Do grupy należy także główna rozlewnia marek własnych alkoholi – Glen Catrine w Ayrshire.
Produkcja, zacieranie, fermentacja, słód i źródło wody
Produkcja w Loch Lomond wynosi obecnie 4,75 (do 5) miliona litrów destylatu rocznie (whisky słodowa) oraz 18 (do 20) milionów litrów (whisky zbożowa). Używa się tu jednej kadzi zaciernej. Imponująca jest liczba kadzi fermentacyjnych: 21 ze stali nierdzewnej do produkcji whisky słodowej oraz 20 do whisky zbożowej. Fermentacja trwa co najmniej 70 godzin (whisky słodowa) i 60 godzin (zbożowa). Słód pochodzi od zewnętrznych dostawców i bywa torfowy (25 i 50 p.p.m.) i nietorfowy. Źródło wody stanowi pobliskie jezioro Loch Lomond.
Destylacja, maturacja i butelkowanie
Do destylacji służą: jedna para tradycyjnych alembików, 3 pary alembików typu Lomond oraz 3 „zestawy” alembików kolumnowych typu Coffey (destylacja whisky single grain z jęczmienia). Moc czystego destylatu jest różna (w przypadku alembików typu Lomond ma dużo powyżej 90% ABV, w tradycyjnych – około 70% ABV). Maturacja odbywa się w magazynach przy zakładzie (różne typy beczek), przy którym również, od 1994 roku, działa własna bednarnia. Produkty z Loch Lomond butelkowane są w rozlewni należącej do Loch Lomond Group (Glen Catrine).
Imponujące portfolio
Przez kilka dziesięcioleci w Loch Lomond stworzono imponującą gamę własnych marek whisky różnych rodzajów. Powstają (lub powstawały) tu zarówno blendy (Loch Lomond, High Commissioner, Clansman, Scots Earl), whisky single grain (Loch Lomond, Glen Catrine) oraz mnóstwo marek single malt (Loch Lomond, Inchmoan, Craiglodge, Inchmurrin, Old Rhosdhu, Inchfad, Glengarry, Glen Douglas, Croftengea). Część whisky słodowych jest/była torfowa (w różnym stopniu). Część wyżej wymienionych marek nie jest już produkowana (np. Scott Earl, Old Rhosdhu, Inchfad), nie zmienia to jednak faktu, iż Loch Lomond cały czas ma potencjał do tego, by móc produkować aż 11 różnego rodzaju destylatów jednocześnie!
Portfolio Loch Lomond (whisky słodowa)
Najważniejsza dla Loch Lomond jest oczywiście marka słodowej whisky o tej samej nazwie. Obecnie zakres oferowanych przez gorzelnię whisky tylko tej jednej marki przyprawia o zawrót głowy. Mamy wersje NAS, 12yo, 14yo, 18yo, 21yo i 30yo, rzadkie 46yo i 54yo, a także wiele wydań limitowanych oraz edycje spod egidy Inchmurrin, Ichmoan, czy Croftengea chociażby. Nie licząc oczywiście blendów i single grain whisky!
Styl whisky z Loch Lomond
Przy takich możliwościach i tylu produkowanych jednocześnie destylatach trudno mówić o jednym konkretnym stylu w przypadku tejże gorzelni. Oczywiście najważniejsza tu whisky, czyli Loch Lomond Single Malt to whisky miękka, delikatna, pełna słodyczy, kwiatów, owoców, nut trawiastych i leciutko dymnych. Nie zapominajmy jednak o torfowych markach, które bywają mocne, pikantne, pełne dymno-torfowych akcentów, choć nie pozbawione pewnego rodzaju lekkości…
O alembikach słów kilka
Dochodzimy do clou, czyli alembików, tego, co najbardziej Loch Lomond wyróżnia. Poza klasycznymi alembikami do destylacji przerywanej używa się tu także alembików typu Lomond (destylacja przerywana) i Coffey (kolumny, destylacja ciągła).
Alembiki typu Lomond
Alembiki Lomond posiadają kilka ruchomych płytek, które można przestawiać, a tym samym produkować whisky w kilku różnych stylach (w tradycyjnych alembikach owe płytki są zamocowane na stałe). Alembiki te mają prostą szyjkę, zapewniając tym samym lepszy kontakt oparów z miedzią, niż w klasycznym alembiku. Dzięki temu moc gotowego destylatu często przekracza 90% ABV (w tradycyjnych alembikach niewiele ponad 70% ABV) i czyni go lżejszym. Alembik ten zaprojektowali w 1955 roku pracujący dla Hirama Walkera inżynier chemik Alistair Cunningham oraz kreślarz Arthur Warren.
Kolumna typu Coffey
Stworzony w 1830 roku przez Irlandczyka Aeneasa Coffeya alembik kolumnowy do produkcji whisky zbożowej poprzez ciągłą destylację również znajdziemy w Loch Lomond. Składa się on tak naprawdę z 2 kolumn połączonych ze sobą specjalnymi półkami. W aparacie tym produkuje się wyraźnie lżejsze destylaty, poza tym może on pracować bez przerw, dzięki czemu w sposób znaczący ogranicza koszty i zwiększa wydajność zakładu, w którym jest wykorzystywany.
Przeszłość i przyszłość
Choć na oficjalnej stronie Loch Lomond przeczytamy, że pierwotna gorzelnia o tej nazwie działała już od 1814 roku, obecny zakład nie ma z nią nic wspólnego. Tamta gorzelnia usytuowana była tuż obok niewielkiej wsi Tarbet, w północnej części jeziora Loch Lomond. W każdym razie, abstrahując, obecna Loch Lomond pisze własną, piękną, pełna innowacyjności i pomysłowości historię. Jeśli kiedykolwiek Loch Lomond Group zdecyduje się na stworzenie tutaj visitors centre, a może i odbudowę legendy, czyli Littlemill, będziemy mieć wszystko, co do szczęścia potrzeba, nieprawdaż?
Po więcej historii zapraszamy na kukunawa.pl